Οι περισσότεροι θέλουμε να είμαστε αγαπημένοι με τους γύρω μας και το επιδιώκουμε προσπαθώντας να είμαστε δίκαιοι, ευγενικοί, συμπαθητικοί. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως το να ικανοποιούμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων ανθρώπων, χωρίς όρια, μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνο για εμάς τους ίδιους. Η αυτοφροντίδα δεν σχετίζεται, άλλωστε, μόνο με τον τρόπο ζωής, αλλά εσωκλείεται σε μια μεγαλύτερη ομάδα, στην οποία βρίσκει κανείς τρόπους να διαχειρίζεται τον εαυτό του και τη ζωή του. Πρωταρχικό ρόλο στην ομάδα αυτή παίζει η θέσπιση ορίων. Όταν τα όρια που τίθενται δεν είναι υγιή ή απουσιάζουν πλήρως, τότε τα ρίσκα είναι πολλά και μεγάλα, με κυριότερο το να χάσει κανείς τον ίδιο του τον εαυτό και οι σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους να είναι δυσλειτουργικές.
Βασική συνέπεια της απουσίας ορίων είναι η αύξηση του στρες. Πέρα απ’ αυτήν όμως, συμβαίνουν και τα εξής:
- Μείωση συγκέντρωσης και απώλεια μνήμης
- Αύξηση της αδιαφορίας απέναντι στη ζωή
- Αύξηση της ψυχικής κούρασης
- Αύξηση θυμού και έντασης χωρίς να εκτονώνονται
Επιπλέον, πολύ συχνά το άτομο αναπτύσσει αρνητικά συναισθήματα σε καταστάσεις όπου:
- Πρέπει να χρησιμοποιήσει κάποιο όριο, π.χ. να πει «όχι», νιώθοντας ένοχος ή φοβισμένος να το κάνει, ακόμα και εγωιστής,
- Κάνει σκέψεις για το μέλλον του, ακόμα και για το βραχυπρόθεσμο, νιώθοντας φόβο και θλίψη,
- Συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους που έχουν ανάγκες, όπου μη ξέροντας πως να αντιδράσει-βοηθήσει, αισθάνεται αδυναμία έως και μνησικακία
- Εκφράζει την άποψη του για κάτι, νιώθοντας όμως πως οι απόψεις των άλλων είναι πιο σημαντικές-σωστές, καταλήγοντας σε χαμηλή αίσθηση του εαυτού και χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Δεν καταφέρνει να ικανοποιήσει κάποιον άλλον, νιώθοντας τύψεις και ανικανότητα
Χωρίς τα όρια, είναι δύσκολο να ανακαλύψει κανείς τι/ποιος είναι ασφαλές να υπάρχει στη ζωή του και τι/ποιος όχι. Έτσι πολύ εύκολα μπορεί να υποπέσει σε μια κατάσταση-φαύλο κύκλο που τον επηρεάζει αρνητικά ή σε μια τοξική ακόμα και κακοποιητική σχέση.
Το εκάστοτε όριο υπάρχει για να υπογραμμίσει τη διαφορά του ατόμου απ’ τους άλλους. Χωρίς τα όρια λοιπόν δεν μπορεί ένας άνθρωπος να προσδιορίσει:
- Το ποιος είναι και ποιος δεν είναι
- Το ότι έχει έναν αυτόνομο και ξεχωριστό εαυτό
- Το πώς να είναι υγιής εαυτός
Μη γνωρίζοντας τα παραπάνω, σημαίνει πως δεν έχει έρθει το άτομο σε επαφή με τον εσωτερικό του εαυτό (inner self). Χωρίς τα όρια και την αυτογνωσία οδηγείται πολλές φορές και στα εξής συναισθήματα-καταστάσεις:
- Αναποφασιστικότητα
- Δυσκολία να αρνηθεί κάτι που του ζητείται («Δε μπορώ να πω όχι»)
- Πεποίθηση πως η ευτυχία του εξαρτάται απ’ τους άλλους
- Εκμετάλλευση του απ’ τους άλλους
- Δυσκολία στο να ζητήσει κάτι που χρειάζεται ή θέλει
Μπορεί ακόμα να συμφωνήσει με τους άλλους, μόνο και μόνο για να μην αναγκαστεί να πει τη δική του γνώμη, φέρνοντας αντίρρηση. Καταλήγει να το «παίξει» ίδιος με τους άλλους, καλός, υπάκουος, διότι αλλιώς θα ένιωθε ντροπή, άγχος, φόβο, δείχνοντας τη διαφορετικότητά του στο οτιδήποτε.
Όλα αυτά μπορούν να αποφευχθούν, αν το άτομο αποφασίσει να συνομιλήσει με τον εαυτό του και να μπει στη δύσκολη μεν αλλά όχι ακατόρθωτη θέσπιση των δικών του ορίων. Γνωρίζοντας τον εαυτό του, το μέχρι που φτάνει αυτός και οι άλλοι γύρω του, μόνο τότε θα μπορέσει να έχει υγιείς σχέσεις αρχικά με τον ίδιον και έπειτα με τους άλλους.
Αναφορές
- Anne Katherine, M.A. (2000). Boundaries: Where you end and I begin. New York: Parkside Publishing Corporation.
- Whitfield, C.L. (1994). Boundaries and Relationships: knowing, protecting and enjoying the Self. United States: Health Communications Inc.
https://books.google.gr/books?id=IF2hAgAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=el#v=onepage&q&f=false
- Lechnyr, D. (2022). The consequences of not having boundaries.
https://therapydave.com/self-help/the-consequences-of-not-having-any-boundaries/